Hodgkin - Diagnosestelling en controle
Diagnosestelling en controle-onderzoeken
Er zijn meestal verschillende testen en onderzoeken nodig om na te gaan hoever de ziekte zich verspreid heeft en hoe goed de verschillende systemen van uw lichaam functioneren. Afhankelijk van uw situatie kan uw arts sommige van deze testen of al deze testen gebruiken om na te gaan welke de beste manier is om uw ziekte te behandelen.
Het klinisch onderzoek wordt meestal gedaan door ofwel een oncoloog (een arts die zich gespecialiseerd heeft in het diagnosticeren en behandelen van kanker) ofwel een hematoloog (een arts die zich gespecialiseerd heeft in het diagnosticeren en behandelen van aandoeningen van het bloed).
De informatie die bekomen wordt uit de ziektegeschiedenis van de patiënt, de radiologische onderzoeken, de scans en de laboratoriumonderzoeken wordt geanalyseerd. Zo kan uw arts de verspreiding van de ziekte nagaan en die behandeling (of behandelingen) voorstellen waarmee u de meeste kans hebt op remissie of genezing.
De symptomen van de ziekte van Hodgkin zijn niet specifiek voor deze kanker en gelijken in feite op de symptomen van heel wat andere aandoeningen (Tabel 1). De mensen gaan vaak naar de dokter omdat ze denken dat ze verkouden zijn, de griep of een andere luchtweginfectie hebben die niet goed wil beteren.
Frequente symptomen van de ziekte van Hodgkin
• Kouderillingen
• Pijnloze zwelling van de lymfeklieren
• Koorts
• 's Nachts zweten
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Gebrek aan energie
• Jeuk
Het meest voorkomende teken van de ziekte van Hodgkin is dikwijls een pijnloze zwelling van de lymfeklieren. Dit komt vaak voor in de nek of onder de armen. Sommige mensen gaan ook opgezwollen klieren hebben in andere delen van het lichaam. Andere symptomen van de ziekte van Hodgkin kunnen kouderillingen, onverklaarbare koorts, gewichtsverlies, zweten (meestal 's nachts) of een tekort aan energie zijn. Jeuk ter hoogte van de huid komt vaak voor bij de ziekte van Hodgkin. Deze jeuk kan zelfs zo hevig zijn dat er krabletsels op de huid zijn door het krabben. Hoesten, kortademigheid of last op de borst kunnen vroegtijdige tekens zijn van de ziekte van Hodgkin in de borstholte. Meestal is dit niet pijnlijk, vooral niet bij de vroege stadia van de ziekte van Hodgkin.
Maar de meeste mensen met deze niet erg specifieke klachten zullen geen ziekte van Hodgkin hebben. Het is echter belangrijk dat iedereen met aanhoudende symptomen gezien wordt door een arts om er zeker van te zijn dat er geen ziekte van Hodgkin is of dat er geen andere ernstige aandoeningen aanwezig zijn.
Indien u symptomen vertoont die suggestief zijn voor de ziekte van Hodgkin, zal de arts een volledig lichamelijk onderzoek doen. Tijdens dit onderzoek gaat de dokter op zoek naar gezwollen lymfeklieren onder de kin, in het gebied van de nek en amandelen, op de schouders en ellebogen, onder de armen en in de lies. De dokter zal ook andere delen van het lichaam onderzoeken om na te gaan of er zwelling of vocht in uw borstkas of buik is. Dit kan namelijk veroorzaakt worden door gezwollen lymfeklieren. Men zal vragen of u pijn hebt. Men zal ook nagaan of er krachtsverlies of verlamming van de spieren aanwezig is. Dit kan soms te wijten zijn aan het feit dat er een vergrote klier op zenuwen of op het ruggenmerg drukt. De arts zal uw buik onderzoeken om te zien of er geen vergrote organen zoals milt en lever te voelen zijn.
Indien de dokter de ziekte van Hodgkin vermoedt na het nagaan van uw symptomen en het verrichten van een klinisch onderzoek, kan hij/zij besluiten om andere onderzoeken te doen om de diagnose te helpen bevestigen.
Gebruikte testen om de ziekte van Hodgkin te evalueren
• Biopsie ( wegname van een stukje lymfeklierweefsel)
• Beeldvorming:
- RX ( Röntgen-foto’s)
- CT (gecomputeriseerde tomografie) scan
- NMR (Nucleaire magnetische resonantie) scan
- Lymfangiogram
- Gallium scan
- PET scan (positron emissie tomografie)
• Bloedproef
• Onderzoek van het beenmerg
Biopsie
Een biopsie is een procedure waarbij een stukje weefsel van een gebied dat verdacht is op kanker wordt weggenomen om te onderzoeken onder de microscoop. De diagnose van de ziekte van Hodgkin wordt gesteld door het kijken naar de kankercellen en te bepalen hoe de cellen groeien in de lymfeknopen of andere weefsels. De informatie die verkregen wordt uit dit stukje weefsel is van cruciaal belang voor de diagnose en de behandeling van de ziekte van Hodgkin.
Beeldvormende technieken
De meeste van deze testen zijn pijnloos en anesthesie is niet noodzakelijk. Het kan nodig zijn om verschillende soorten beeldvormende technieken toe te passen. Men zal de testen kiezen die noodzakelijk zijn om u te helpen en om zo goed mogelijk de kanker te evalueren. Volgende testen kunnen onder meer aangewend worden:
RX
X-stralen gaan gebruik maken van Röntgen-straling om foto's van de binnenzijde van het lichaam te maken.
CT of CAT scan (gecomputeriseerde axiale tomografie)
Bij een CAT scan neemt men foto's vanuit verschillende hoeken rondom het lichaam. De foto's die zo bekomen worden, worden dan met elkaar gecombineerd met de computer om gedetailleerde beelden te krijgen. Mensen met de ziekte van Hodgkin dienen vaak een CAT-scan van de nek, borst, buik en/of het bekken te krijgen. Afhankelijk van de symptomen kan het zijn dat men ook andere gebieden van het lichaam moet onderzoeken. Dit onderzoek is nuttig om na te gaan of er abnormale lymfocyten aanwezig zijn en of inwendige organen aangetast zijn door de ziekte van Hodgkin.
NMR (nucleaire magnetische resonantie)
E en NMR gelijkt op een CAT-scan maar gebruikt magneten en radiogolven in plaats van X-stralen. Een NMR kan belangrijke informatie geven over weefsels en organen die niet met een andere beeldvormingtechniek bekomen kan worden. Men kan een NMR voorschrijven wanneer de arts een duidelijk beeld wil krijgen van de hersenen en van het ruggenmerg om na te gaan of de kanker zich ook naar deze gebieden heeft uitgebreid.
Lymfangiogram
Een lymfangiogram is een speciale techniek waarbij men met X-stralen het lymfatisch systeem gaat nakijken. Voor deze techniek wordt gebruik gemaakt van een substantie die men een contrastmiddel noemt. Men spuit dit contrastmiddel in de lymfekanalen van de beide voeten. Wanneer de foto wordt genomen ziet men duidelijk op de film de lymfeknopen en de lymfevaten die het contrastmiddel bevatten (vooral in de buik). Deze test is nuttig om na te gaan of lymfeknopen met een normaal volume aangetast zijn door de ziekte van Hodgkin. Deze test wordt heden ten dage minder voorgeschreven.
Gallium (radio-isotopen) scan
Radioactief gallium is een chemische stof die opgestapeld wordt in sommige tumoren. Men kan een galliumscan voorschrijven bij een patiënt met de ziekte van Hodgkin. Deze scan wordt uitgevoerd door het inspuiten van een kleine hoeveelheid radioactief gallium in het lichaam. De kleine hoeveelheid van het product die ingespoten wordt is niet schadelijk. Het lichaam wordt dan gescand vanuit verschillende hoeken om te zien of gallium wordt opgestapeld in de tumor. Indien de tumor inderdaad gallium opneemt, kan de scan herhaald worden na het voltooien van de behandeling om te helpen bepalen of de tumor volledig verdwenen is of niet meer actief is.
PET scan (positron emissie tomografie)
Men kan gebruik maken van een PET scan in de plaats van of samen met een galliumscan of een lymfangiogram om gebieden in het lichaam te identificeren die aangetast zijn door de ziekte van Hodgkin. Dit onderzoek gaat de metabole activiteit in verschillende delen van het lichaam na. Om deze test uit te voeren wordt een radioactieve merkstof ingespoten. Men gebruikt dan een positronencamera om de radioactiviteit op te sporen. Zo verkrijgt men beelden van dwarse doorsneden doorheen het lichaam.
Bloedproef
Een onderzoek van het bloed wordt uitgevoerd om na te gaan of de verschillende soorten cellen van het bloed in normale aantallen aanwezig zijn en of ze een normaal uitzicht hebben wanneer ze onder de microscoop bekeken worden. Men kijkt de rode bloedcellen, de witte bloedcellen en de bloedplaatjes na.
Afwijkingen in deze bloedcellen kunnen soms het eerste teken zijn van een lymfoom. Men kan ook bepaalde testen gebruiken om in het bloed na te gaan of de lever, de nieren of andere delen van het lichaam door de tumor aangetast zijn. Afwijkingen in de bloedcellen kunnen de dokter ook helpen om mogelijke therapieën te bepalen en de resultaten ervan te voorspellen.
Onderzoek van het beenmerg
Beenmerg is het sponsachtig materiaal dat zich in de beenderen bevindt. Het bevat niet volwassen cellen die men stamcellen noemt. Uit deze stamcellen ontwikkelen zich drie soorten cellen die men in het lichaam aantreft: rode bloedcellen die zuurstof afleveren en het afvalproduct koolstofdioxide afvoeren; witte bloedcellen die het lichaam beschermen tegen infecties; en bloedplaatjes die helpen in het stollingsproces van het bloed. De ziekte van Hodgkin kan zich verspreiden in het beenmerg. De arts zal dus een deel van het beenmerg willen onderzoeken om te kijken of hier kankercellen aanwezig zijn. Men neemt beenmerg na het verdoven van de huid, de weke weefsels en het oppervlak van het bot met een lokaal verdovingsmiddel. Daarna brengt men een naald in het botbeen van de heup of in een ander groot bot en neemt men een klein staaltje. Op het ogenblik dat het beenmerg wordt opgezogen kan de procedure pijnlijk zijn. De patiënt overlegt best met de dokter en verpleegkundige of hij voor de ingreep een kalmerend middel wenst.